Οι τρελές αγελάδες μας έκαναν να συνειδητοποιήσουμε την αξία της σωστής διατροφής και να επανεξετάσουμε τη θέση μας πάνω στην ποιότητα των προϊόντων που καταναλώνουμε. Πολλά χρόνια πέρασαν από τότε και ο σύγχρονος καταναλωτής στέκει αναποφάσιστος και μπερδεμένος μπροστά στις διαφορετικές επιλογές σε διατροφικά αγαθά που του προσφέρονται. Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται στα τρόφιμα και αυτό μοιάζει να έχει μπει για τα καλά στο υποσυνείδητό μας. Το κρέας, βασικό στοιχείο στη διατροφή μας, έχει επιβαρυνθεί κατά την συμβατική εκτροφή των ζώων με ορμόνες, αντιβιοτικά, αλλά και χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα που περιέχουν οι ζωοτροφές. Η ανάγκη για βιολογικό, «καθαρό» κρέας είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Τους λόγους υγείας συνοδεύει και η ανησυχία για τον τρόπο που εκτρέφονται τα ζώα στη συμβατική κτηνοτροφία.
Τα καταπράσινα λιβάδια με τα ευτυχισμένα, αμέριμνα ζώα βρίσκονται μόνο πια στα παραμύθια των παιδιών. Η βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας και το άγχος της όλο και μεγαλύτερης παραγωγής σε μικρότερο χρονικό διάστημα, δημιουργούν αφύσικες, σκληρές και ανορθόδοξες συνθήκες διαβίωσης των ζώων. Ο σεβασμός στο περιβάλλον είναι ένας τρίτος λόγος που έχει ωθήσει τους καταναλωτές στο βιολογικό κρέας τα τελευταία χρόνια. Η βιολογική κτηνοτροφία με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει τα ζώα, αντιμετωπίζει και το περιβάλλον: με σεβασμό και καθαρές μεθόδους. Το σίγουρο είναι ένα: η βιολογική κτηνοτροφία αποτελεί τον πλέον ορθόδοξο τρόπο εκτροφής των ζώων και εγγύηση για ένα «καθαρό» αποτέλεσμα στον καταναλωτή.
Βιολογική κτηνοτροφία
Ο κεντρικός γνώμονας, βάση του οποίου λειτουργεί η βιολογική κτηνοτροφία, είναι η ευημερία των παραγωγικών ζώων, η φυσική διαβίωση τους και η κάλυψη των φυσικών τους αναγκών. Ορισμένες πρακτικές είναι απαραίτητες και διαχωρίζουν την βιολογική κτηνοτροφία από την συμβατική.
Η βιολογική κτηνοτροφία είναι ένα νεότερο σύστημα γεωργικής παραγωγής που θεσμοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 1999 και στηρίζεται στη φυσική διαβίωση των ζώων, χρησιμοποιώντας κατά βάση ζωοτροφές που έχουν παραχθεί με βιολογικό τρόπο, με περιορισμένη έως μηδενική χρήση ορμονών και με χρήση ζωοτροφών που έχουν παραχθεί χωρίς χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα και προσθετικά. Η βιολογική κτηνοτροφία δεσμεύεται να προστατεύει το περιβάλλον, να μην κάνει χρήση γενετικά τροποποιημένων τροφών και να διακρίνεται για την υγιεινή των προϊόντων που παράγει.
Ως βάση για την εφαρμογή της βιολογικής κτηνοτροφίας λαμβάνεται ο κανονισμός (ΕΚ) 1804/99, ο οποίος συμπληρώνει τον Καν.(ΕΟΚ) 2092/91 για τα ζωικά προϊόντα. Από τον Καν. (ΕΚ) 1804/99 καλύπτονται τα ακόλουθα είδη: Βοοειδή (συμπεριλαμβανομένων των ειδών βουβαλιού και βίσωνα), χοίροι, αιγοπρόβατα, ιπποειδή, πουλερικά και μέλισσες και ψάρια.
Η τήρηση των κανονισμών για την παραγωγή προϊόντων βιολογικής κτηνοτροφίας προϋποθέτει ότι:
1. τα ζώα εκτρέφονται με πιστοποιημένες τροφές βιολογικής γεωργίας,
2. προτιμώνται οι αυτόχθονες φυλές ζώων προστατεύοντας αυτές από τον αφανισμό
3. επιλέγονται ανθεκτικές σε ασθένειες φυλές (έτσι γίνεται περιορισμένη χρήση αντιβιοτικών ή καθόλου όπου είναι δυνατό),
4. λαμβάνεται μέριμνα για τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων επιβάλλοντας την ύπαρξη χώρων άσκησης, χώρων στέγασης με συγκεκριμένες προδιαγραφές κ.λπ.,
5. απαγορεύεται η κακοποίηση των ζώων (δέσιμο, ηλεκτρική διέγερση κ.λπ.),
6. ενθαρρύνεται η χρήση φυσικών βοσκοτόπων με αραιή βόσκηση προστατεύοντας παράλληλα το φυσικό περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη διάθεση των κτηνοτροφικών αποβλήτων.
Στόχοι της βιολογικής Κτηνοτροφίας
Η βιολογική κτηνοτροφία, δεν έχει μοναδικό στόχο την παραγωγή «καθαρού» κρέατος, αλλά εντάσσεται στο σύνολο της βιολογικής γεωργίας και εξυπηρετεί τους σκοπούς της, που αφορούν την αειφορικότητα και την ορθολογική χρήση της γης και των ζώων για μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Έτσι, η μείωση της ρύπανσης και η προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και η χρήση ανανεώσιμων φυσικών πόρων (κοπριά, ψυχανθή, κτηνοτροφικά φυτά) για τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους είναι βασικό της μέλημα. Μέσω της βιολογικής κτηνοτροφίας επιτυγχάνεται η διατήρηση της βιοποικιλότητας, των αυτοχθόνων φυλών και τύπων ζώων.
Επιλογή φυλών
Το πρώτο βήμα για την ικανοποιητική κατάσταση της υγείας και της ευημερίας των ζώων είναι η επιλογή φυλών σύμφωνα τη προσαρμογή τους στις τοπικές συνθήκες και την ανθεκτικότητά τους στις ασθένειες. Η προτίμηση αυτοχθόνων φυλών που προσαρμόζονται στις ανάγκες του εκάστοτε αγροκτήματος βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσω της βιολογικής κτηνοτροφίας επιλέγονται συχνά φυλές παραγωγικών ζώων που βρίσκονται σε κίνδυνο, ενώ αποφεύγονται τα λεγόμενα «ζώα υψηλών αποδόσεων» που χρησιμοποιούνται στην συμβατική κτηνοτροφία.
Άμυνες
Ως επόμενο βήμα, η εφαρμογή των αρχών της βιολογικής κτηνοτροφίας προσπαθεί να ενισχύσει τις φυσικές ανοσολογικές άμυνες του ζωικού κεφαλαίου παρέχοντας τα παρακάτω:
– Επαρκείς και υψηλής ποιότητας ζωοτροφές
– Τακτική άσκηση
– Πρόσβαση σε κατάλληλους βοσκότοπους
– Διατήρηση επαρκούς και κατάλληλης στέγασης σε υγιεινές συνθήκες
– Κατάλληλη πυκνότητα ζώων τόσο στους χώρους βόσκησης όσο και στους χώρους ενσταυλισμού
Μεταχείριση των ζώων
Πολύ πριν την εφαρμογή της βιολογικής κτηνοτροφίας είχαν οριστεί οι πέντε ελευθερίες του παραγωγικών ζώων, πέντε άτυποι νόμοι που εφαρμόζει κατά κόρον η βιολογική κτηνοτροφία. Τα ζώα έχουν δικαίωμα να ζουν ελεύθερα από:
– πείνα και δίψα
– υπερβολική φυσική ή θερμική επιβάρυνση
– πόνους, τραυματισμούς
– φόβο, καθώς και υπερβολική καταπόνηση και τη δυνατότητα να
– ζουν μια φυσιολογική ζωή, ανάλογη με τις ιδιαιτερότητες του ζωικού τους είδους.
Η αναπαραγωγή των ζώων βασίζεται σε φυσικές μεθόδους. Απαγορεύεται να κρατούνται τα ζώα δεμένα. Η μεταφορά τους πραγματοποιείται με τέτοιο τρόπο που να περιορίζεται το άγχος. Κατά την περίοδο πριν και κατά τη σφαγή ο χειρισμός των ζώων δεν πρέπει να προκαλεί άγχος. Η πυκνότητα των ζώων στα κτίρια πρέπει να εξασφαλίζει σ’ αυτά άνετη και καλή διαβίωση. Η εύκολη πρόσβαση σε νερό και τροφή, σε βοσκότοπους και υπαίθριους χώρους ελεύθερης κίνησης, καθώς και ο άφθονος φυσικός αερισμός και φωτισμός είναι απαραίτητα. Η απολύμανση των χώρων στέγασης θα πρέπει να γίνεται με επιτρεπόμενα προϊόντα. Γενικά, επιβάλλεται η όσο το δυνατόν πιο φυσική διαβίωση των ζώων και η αποφυγή κακομεταχείρισής τους.
Όμως φυσικά, ακόμη και η καλύτερη πρόληψη δεν μπορεί να αποτρέψει τη περιστασιακή καταπόνηση των ζώων λόγω ασθενειών ή τραυματισμών. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι βιοκτηνοτρόφοι πρέπει να μεριμνούν εγκαίρως έτσι ώστε η καταπόνηση αυτή να περιορίζεται στο ελάχιστο και τα ζώα να επανέρχονται σε φυσιολογικές συνθήκες το γρηγορότερο δυνατό.
Η μεταχείριση που προτιμάται από τη βιολογική κτηνοτροφία περιλαμβάνει: ομοιοπαθητική ιατρική, μία εναλλακτική μεταχείριση χρησιμοποιώντας αραιωμένες δόσεις «παραγόντων», οι οποίοι προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με τους φορείς της ασθένειας, και ενθαρρύνουν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει την πάθηση και βοτανοθεραπείες χρησιμοποιώντας φυτά και εκχυλίσματα φυτών.
Όχι στους ακρωτηριασμούς
Η βιολογική κτηνοτροφία θέτει περιορισμούς στην μερική ή ολική αφαίρεση:
– Ουρών, από τα αιγοπρόβατα, χοίρους κλπ
– Ραμφών, από τα κοτόπουλα, γαλοπούλες κλπ
– Κεράτων, από τα βοοειδή, αιγοπρόβατα κλπ
Η βιολογική γεωργία πιστεύει ότι η πρόκληση πόνου και ο τυχόν βασανισμός των ζώων πρέπει να ελαχιστοποιηθούν κατά τη διάρκεια της ζωής των ζώων.
Ζωοτροφές
Οι βιολογικές ζωοτροφές θα πρέπει να συνεισφέρουν στη ζωική υγεία και ευημερία κάθε ζώου. Για αυτό το λόγο, οι κτηνοτρόφοι που εφαρμόζουν τον Κανονισμό της βιολογικής κτηνοτροφίας παρέχουν στα ζώα τους βιολογικές ζωοτροφές, οι οποίες βοηθούν όχι μόνο στην ανάπτυξη και παραγωγή, αλλά επίσης και στη βελτίωση της υγείας και ευημερίας τους.
Οι κτηνοτρόφοι που ακολουθούν τον Κανονισμό για τη βιολογική γεωργία πιστεύουν ότι κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων ανάπτυξης, ζώα όπως τα μοσχαράκια ή τα αρνάκια θα πρέπει να τρέφονται μόνο με φυσικό γάλα, που προέρχεται από τις μητέρες τους.
Ελεύθερη βόσκηση
Οι βιολογικές αρχές και κανονισμοί υπαγορεύουν επίσης ότι τα ζώα βιολογικής εκτροφής θα πρέπει να έχουν μόνιμη πρόσβαση σε ελεύθερους βοσκότοπους και τροφές, οι οποίες ανταποκρίνονται στις διατροφικές τους ανάγκες σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής τους.
100% βιολογικές ζωοτροφές
Σύμφωνα με την αρχή της χρησιμοποίησης εισροών από την περιοχή, η προμήθεια των ζωοτροφών θα πρέπει να προέρχεται κατά προτίμηση από το αγρόκτημα στο οποίο εκτρέφονται τα ζώα. Η ποιότητα και η σύνθεση των βιολογικών ζωοτροφών είναι πολύ σημαντική για τη βιολογική παραγωγή κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων. Από την 1η Ιανουαρίου 2008, οι αγρότες πρέπει να χρησιμοποιούν 100% βιολογικές ζωοτροφές στη διατροφή των βοοειδών και των αιγοπροβάτων αν επιθυμούν να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά ως βιολογικά ή να φέρουν το λογότυπο της ΕΕ. Εντωμεταξύ, ο νέος κανονισμός της ΕΕ, ο οποίος δημιουργήθηκε σύμφωνα με τους υπάρχοντες κανόνες, εμπεριέχει προδιαγραφές για τη βιολογική παραγωγή ζωοτροφών:
– Πρώτες ύλες από βιολογικές καλλιέργειες, εκτός περιπτώσεων στις οποίες δεν υπάρχουν σε βιολογική μορφή
– Χρησιμοποίηση ελάχιστων προσθετικών και συντηρητικών στις ζωοτροφές και μόνο σε περίπτωση ανάγκης ειδικών ή συγκεκριμένων θρεπτικών αναγκών
– Ζωοτροφές που έχουν παραχθεί με επιμέλεια κατά προτίμηση μέσω βιολογικών, μηχανικών και φυσικών μεθόδων.
Περιορισμοί
Τα παρακάτω συστατικά είναι απαγορευμένα στις βιολογικές ζωοτροφές:
– Επιταχυντές ανάπτυξης
– Συνθετικά αμινοξέα
– Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ)
Μεταποίηση και πώληση
Σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής κτηνοτροφίας, οι αποστάσεις μεταφοράς ζώντων ζώων θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερες και οι μέθοδοι σφαγής να έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο επώδυνοι. Η σφαγή, η τυποποίηση και η εμπορία του κρέατος γίνεται και αυτή σύμφωνα με τους κανονισμούς του (ΕΚ) 1804/99. Σύμφωνα με τον Απόστολο Κορτέση, Γεωπόνο-Τεχνολόγο Τροφίμων του Τμήματος Επιθεωρήσεων του Οργανισμού Πιστοποίησης Bio Hellas, αφού το ζώο περάσει από το πιστοποιημένο σφαγείο (που υπάρχει σχεδόν σε κάθε Νομό της χώρας) ακολουθεί δυο δρόμους: ή περνάει απευθείας σε κάποιο κρεοπωλείο ή μεταφέρεται στο συσκευαστήριο. Τα μέτρα πρόληψης υγιεινής είναι αυστηρά ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος μόλυνσης των προϊόντων από παθογόνους οργανισμούς και βλαβερές ουσίες.
Η συσκευασία, σύμφωνα με τον κο Κορτέση, θα πρέπει να φέρει το σήμα του φορέα πιστοποίησης, τον κωδικό του φορέα, την επωνυμία της επιχείρησης (που παράγει, συσκευάζει ή εμπορεύεται) και την ένδειξη «προϊόν βιολογικής γεωργίας».
Έλεγχος και πιστοποίηση
Οι έλεγχοι διενεργούνται σε κάθε στάδιο της αλυσίδας της βιολογικής παραγωγής, επιτρέποντας στον καταναλωτή να είναι σίγουρος ότι αγοράζει βιολογικά τρόφιμα, τα οποία έχουν παραχθεί σύμφωνα με τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κανόνες, στοχεύοντας στο σεβασμό του περιβάλλοντος και της ευημερίας των ζώων, καθώς και ότι έχουν επιθεωρηθεί όπως προβλέπεται.
Είναι πολύ σημαντικό, κάθε αγρότης, μεταποιητής και εισαγωγέας που συμμετέχει στην αλυσίδα του κύκλου παραγωγής βιολογικών προϊόντων, να ελέγχεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωσή του με τον κανονισμό (κάποιοι φορείς πιστοποίησης, π.χ. BioHellasδιενεργούν ελέγχους δυο φορές το χρόνο).
Αυτή η διαδικασία επιβλέπεται από κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία ενός συστήματος ελέγχου με τις αντίστοιχες αρμόδιες αρχές ώστε να εξασφαλίζεται η εφαρμογή των υποχρεώσεων που ορίζονται από τον κανονισμό.
Προτού οι ενδιαφερόμενοι κτηνοτρόφοι ενταχθούν στη βιολογική γεωργία, θα πρέπει να κάνουν αίτηση προς κάποιον οργανισμό πιστοποίησης ή την αντίστοιχη κρατική αρχή για να τους ενημερώσουν σχετικά με τις δραστηριότητές τους. Τα στοιχεία της εκμετάλλευσης καθώς και οι μέθοδοι παραγωγής θα πρέπει να κοινοποιούνται προς τον ελέγχοντα οργανισμό ελέγχου και πιστοποίησης. Τα βιολογικά αγροκτήματα πρέπει να διανύσουν μία μεταβατική περίοδο, προτού πωλήσουν τα προϊόντα τους ως βιολογικά.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι κάποιος επιχειρηματίας -αγρότης έχει παραβιάσει τις απαιτήσεις του κανονισμού και του ελέγχου, τότε η αρμόδια αρχή ή ο οργανισμός ελέγχου έχει το δικαίωμα να αποκλείσει τα προϊόντα του από την αγορά των βιολογικών.
Στο βιολογικό κρεοπωλείο
Παρόλη την δύσκολη οικονομική συγκυρία, τα καταστήματα, καθώς και οι μονάδες μεταποίησης του βιολογικού κρέατος έχουν αυξηθεί, σύμφωνα με τον κο Κορτέση, αφήνοντας περιθώρια αισιοδοξίας για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου. Στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων θα βρείτε κατεψυγμένο βιολογικό κρέας όλων των ειδών, αλλά για να προμηθευτείτε φρέσκο, βιολογικό κρέας θα πρέπει να επισκεφθείτε κάποιο βιολογικό κρεοπωλείο, αφού για τη διάθεση νωπού κρέατος το κατάστημα θα πρέπει να διαθέτει άδεια κρεοπωλείου.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το προϊόν θα πρέπει να φέρει το σήμα του φορέα πιστοποίησης, των κωδικό του φορέα, την επωνυμία της επιχείρησης (που παράγει, συσκευάζει ή εμπορεύεται) και την ένδειξη «προϊόν βιολογικής γεωργίας», αν είναι συσκευασμένο. Αν δεν είναι συσκευασμένο θα πρέπει ανά πάσα στιγμή ο κρεοπώλης να μπορεί να σας προσκομίσει τα σχετικά δικαιολογητικά. Οπωσδήποτε θα πρέπει στο κρεοπωλείο να είναι αναρτημένο το πιστοποιητικό της μονάδας που προμηθεύτηκε το κρέας (προσοχή στην ημερομηνία λήξης του πιστοποιητικού).
Σε ένα κρεοπωλείο που διαθέτει και συμβατικό κρέας, το βιολογικό θα πρέπει να διαχωρίζεται με σαφήνεια τόσο στην αποθήκευσή του όσο και στην διάθεσή του στο ψυγείο. Με κάθε τρόπο θα πρέπει το βιολογικό κρέας να διαχωρίζεται από το συμβατικό. Ορισμένα κρεοπωλεία διαθέτουν και διαφορετικές μηχανές κοπής για το βιολογικό κρέας. Τέλος, εκτός από την άδεια κρεοπωλείου, κάθε κατάστημα οφείλει να διαθέτει και διπλωματούχο κρεοπώλη (αν όχι τον ιδιοκτήτη τουλάχιστον έναν υπάλληλο).
Βιολογικό κρέας: πολλά προβλήματα, πολλές ελπίδες
Η βιολογική κτηνοτροφία κινείται μέσα σε αυστηρούς νόμους και κανόνες και οι προδιαγραφές της παραγωγής και επεξεργασίας του βιολογικού κρέατος είναι σταθερές και ελεγχόμενες. Δυστυχώς, όμως οι κανονισμοί και οι νόμοι δεν μπορούν απόλυτα να βοηθήσουν τον κτηνοτρόφο ή τους άλλους επαγγελματίες του χώρου στα προβλήματα που συναντούν. Προβλήματα που κυρίως προέρχονται από την αναπροσαρμογή, τα μεταβατικά στάδια και τις αλλαγές που απαιτούνται. Συχνά ο ίδιος ο κτηνοτρόφος χρειάζεται μετεκπαίδευση και η κτηνοτροφική μονάδα τεράστιες αλλαγές. Αυτό συνεπάγεται ένα οικονομικό κόστος, το οποίο καλείται ο κτηνοτρόφος με επιμονή και υπομονή να αντέξει. Ο χώρος έχει πολλές δυσκολίες, αλλά έχει και άλλο τόσο ελπίδα. Ελπίδα για ένα περιβάλλον βιώσιμο, για μια χαμένη ισορροπία με τη φύση, για μια διατροφή όσο πιο κοντά στη φυσική έννοια της τροφής γίνεται. Ο καταναλωτής το ζητάει. Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνθρωπος ενδιαφέρεται για τον τρόπο παραγωγής του κάθε παραγόμενου προϊόντος, ως εκ τούτου και του κρέατος, ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και το μέλλον του πλανήτη στον οποίο ζει.
Βιολογική Κτηνοτροφία, Gerold Rahmann
Στο βιβλίο θα βρείτε έγκυρες και αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις αρχές, τους κανονισμούς, τις προδιαγραφές, το νομοθετικό πλαίσιο και την εφαρμογή αυτού του συστήματος εκτροφής. Εκδόσεις Ψύχαλου, τηλ.: 210 3625100
πηγή BIONEWS